

مخاطب
والدین

مدت زمان مطالعه
7 دقیقه

دسته بندی
تربیت کودک و نوجوان

نویسنده
جان فیلیپ لوییس

گردآورنده
امیرمحمّد رضایی

منبع
کتاب فرزندپروری باکفایت
سبکهای فرزندپروری
سبک فرزندپروری به ترکیب تکنیک، راهحل و راهکارهایی گفته میشود که برای رشد و تربیت کودکتان انتخاب میکنیم. راه و روش تربیت کودک طبق دستهبندیهای مختلفی نامگذاری شدهاند که یکی از این دستهبندیهای تربیتی و سبکهای فرزندپروری شامل موارد زیر است:

سبک سهلگیرانه
سبک سهلگیرانه با کنترل کم و محبت زیاد توأم است. روشهای تربیتی والدینی که این سبک را انتخاب میکنند، برعکس سبک سختگیرانه است و در کل ویژگیهای زیر را دارند:
- این والدین قوانین تعیین نمیکنند یا قوانین خیلی کمی دارند.
- میگذارند کودکان خودشان تصمیم بگیرند و فرصت تجربه به بچهها میدهند.
- بیشتر اجازه میدهند کودکشان هر کاری را دوست دارد انجام دهد.
- هدایت و جهتدهی کمتری از خود نشان میدهند.
- دخالت کمتری دارند و تنها وقتی وارد میشوند که مشکلی جدی به وجود آمده باشد.
- برخوردی گرم با کودک دارند و مراقبتکننده هستند.
- خیلی ملایم و بامدارا هستند.
- خیلی بخشندهاند و از هر چیزی زود میگذرند.
- در برخورد با اشتباهات کودکشان از اصطلاحی مثل «بچهس دیگه» استفاده میکنند.
- به خاطر دلسوزی، پیامدهای رفتاری را خیلی جدی نمیگیرند و انجام نمیدهند.
- با اصرار یا خواهش کودکشان، سریع امتیازش را به او برمیگردانند یا محدودیتها را برمیدارند.
- بیشتر نقش دوست را برای کودک خود میگیرند.
- آنها به حرفهای کودک در مورد مشکلاتش گوش میدهند اما تلاشی برای اصلاح رفتار کودک نمیکنند.
- در این نوع فرزندپروری انتظارات یا وجود ندارد یا در پایینترین جای ممکن است.

سبک مقتدرانه
سبک مقتدرانه شامل کنترل زیاد و محبت زیاد است. والدینی که سبک مقتدرانه را برگزیدهاند، ویژگیهای زیر را دارند:
- برای تربیت کودکان قانون وضع میکنند.
- پیامدهای رعایت نکردن قوانین را اجرا میکنند.
- قوانین مشخص است و دلایل آن به کودک توضیح داده میشود.
- ارتباط با کودکان زیاد و متناسب با سن و درک کودکان است.
- مراقبتکننده و حامی هستند.
- احساسات کودک را در هر موقعیتی در نظر میگیرند.
- به احساسات کودک توجه و ارزش داده میشود، اما این موضوع روشن میشود که در نهایت والدین مسئول تربیت هستند.
- تلاش زیادی برای ایجاد و حفظ یک رابطهٔ مثبت با کودک میکنند.
- وقت و انرژی زیادی را صرف جلوگیری از مشکل رفتاری پیش از وقوع آن میکنند.
- از راهکارهای مثبت برای تربیت استفاده میکنند.
- دلایل قوانین را توضیح میدهند و از پاداش و تشویق کودکان استفاده میکنند.
- انتظارات و اهداف بالا و روشنی در خانواده وجود دارد.
- مفهوم منطقی و درست آزادی مشخص و مشهود است.

سبک مستبدانه
سبک مستبدانه شامل کنترل زیاد روی کودک و محبت کم است. این نوع والدین را در روانشناسی کودک، اصطلاحاً والدین کنترلگر مینامند. این والدین ویژگیهای زیر را دارند:
- والدین دارای سبک مستبد برای انضباط ارزش بسیار زیادی قائل هستند.
- سبک انضباطی خشک و اغلب بدون توضیح و صحبت است.
- تنبیه یک کار معمول است.
- قوانین در خانه به شکلی سختگیرانه وضع شدهاند.
- کنترل خیلی بالایی روی کودکان دارند.
- آزادی فرزندان در خانواده بسیار محدود است.
- ارتباط بیشتر یکطرفه است.
- علت قوانین توضیح داده نمیشود.
- اغلب مراقبت و حمایت کمتری از کودکان دارند.
- انتظارات از بچهها بالاست.
- رفتار با کودک بدون انعطاف است.
- اهمیت کمتری به احساسات و هیجانات کودک میدهند.
- صمیمیت عاطفی کمتری با کودکان ایجاد میکنند.
- معتقدند کودکان باید از تمام قوانین بدون استثنا و بیچون و چرا اطاعت کنند.
- خیلی توضیحات منطقی در مورد تربیت به کودک نمیدهند. برای مثال، در جواب توضیح خواستن کودکان میگویند: «چون من میگم!»
- خیلی اهل گفتوگوی منطقی با کودک نیستند.
- تمرکزشان بیشتر روی اطاعت کردن است.
- به کودکان اجازه نمیدهند وارد بحثها و چالشهای حل مسئله شوند.
- بیشتر قوانین را وضع میکنند و بدون توجه به نظر کودک پیامدهای آن را برای کودک اعمال میکنند.
- از تنبیه و سرزنش کودک در مقابل اشتباهاتش بیشتر استفاده میکنند.

سبک طرد کننده
سبک طردکننده شامل کنترل کم و محبت کم است. در این نوع سبک تربیتی در واقع هیچ راه و روش تربیتی مشخصی به کار نمیرود. اشاره به این سبک تربیتی بیشتر یک توضیح برای آشنایی و آگاهی شما پدر و مادر عزیز برای شناخت این نوع سبک غیرقابل انتخاب است تا هر چیز دیگر! والدین طردکننده ممکن است دچار افسردگی یا اعتیاد باشند. کودکان این والدین نه فقط هدایت زیادی دریافت نمیکنند، بلکه رقبت و توجه زیادی هم نمیگیرند. کودکان این والدین، اغلب با ترس از طرد شدن از طرف دوستان و اطرافیان درگیرند. والدین طردکننده ویژگیهای زیر را دارند:
- قوانین تربیتی زیادی نمیگذارند.
- به کودکان اجازه میدهند که بدون آگاهی دادن یا مراقبت کردن هر کاری میخواهند انجام دهند.
- انتظارات کمی از کودک دارند.
- ارتباطشان با کودک بسیار محدود است.
- مراقبت بسیار کمی از کودکان دارند.
- انتظارات کمی از کودک دارند.
- اطلاع کمی نسبت به وضعیت کودکشان دارند.
- درگیری کمی با کودک خود دارند یا خیلی کاری به کار او ندارند.
- زمان خیلی کمی را با کودکشان میگذرانند.
- وقت و انرژی زیادی برای رسیدگی به نیازهای کودک نمیگذارند.
- والدین طردکننده ممکن است در مورد کودکشان غفلت کنند، اما در بیشتر مواقع این موضوع غیرعمدی است.
- این والدین انتظار دارند کودکان خودشان بزرگ شوند.